Erika Steinbach

---

Życie i działalność

Erika Steinbach jest określana jako córka urzędniczki z Bremy, która nosiła imię Erika z domu Grote, oraz żołnierza Luftwaffe, Wilhelma Karla Hermanna, pochodzącego z Hanau w pobliżu Frankfurtu nad Menem. Rodzina ojca miała korzenie na Śląsku. Wilhelm Hermann, jako technik Luftwaffe w stopniu podoficera, pełnił służbę na lotnisku w Rumi, które było okupowane przez Niemców. Jej matka, będąc urzędniczką, przybyła do Rumii z Berlina w roku 1943.

Rodzina wynajmowała mieszkanie od Kaszuba, Pawła Obersiega, przy ulicy Sobieskiego, która w okresie okupacji nosiła imię Adolf-Hitler-Strasse. W styczniu 1945 roku, na kilka miesięcy przed wkroczeniem Armii Czerwonej, jej matka, zabierając półtoraroczną Erikę oraz trzymiesięczną siostrę, opuściła Rumię, docierając następnie do Szlezwika-Holsztynu. W roku 1948 przeniosły się do Berlina, gdzie drugi mąż babci Eriki sprawował urząd naczelnika dzielnicy. Po powrocie ojca z radzieckiej niewoli rodzina osiedliła się w Hanau.

Po wojnie Erika Steinbach skończyła prywatne studium muzyki, stając się skrzypaczką w orkiestrze, w tej roli działała aż do 1967 roku, gdy choroba kości uniemożliwiła jej kontynuowanie kariery muzycznej. W 1972 roku wyszła za mąż za Helmuta Steinbacha, dyrygenta orkiestry, którego znała od dziewięciu lat. W latach 70. XX wieku, od 1970 do 1977, pracowała w administracji. Od 1974 roku wstąpiła do CDU, a od 1990 roku reprezentowała tę partię jako deputowana w Bundestagu.

Steinbach brała aktywny udział w działaniach ZDF, zasiadając w radzie rozgłośni ZDF (ZDF-Fernsehrat), a także w Ziomkostwie Prusy Zachodnie. Od roku 2000 była częścią kierownictwa CDU oraz od 2005 członkiem komisji parlamentarnej Bundestagu ds. praw człowieka i pomocy humanitarnej. W latach 1994–2014 pełniła funkcję przewodniczącej Związku Wypędzonych w Niemczech, ponownie objęła to stanowisko w 2004 roku.

W 1999 roku apelowała o wsparcie dla uchodźców z Kosowa, natomiast w latach późniejszych propagowała budowę Centrum przeciwko Wypędzeniom w Berlinie, koncentrując się na dokumentacji prześladowań Niemców z Europy Środkowej i Wschodniej, uwzględniając także inne narodowości. W lutym 2009 roku otrzymała nominację do rady Fundacji „Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie” od BdV, w co włączyła się również bawarska CSU. W marcu tego samego roku Związek zadecydował, że nie nominują Steinbach, ani też nie wybiorą innej osoby.

W 2014 roku ustąpiła z funkcji przewodniczącej Związku. W czasie kryzysu uchodźczego wyrażała negatywne opinie o przybyszach. W styczniu 2017 roku podjęła decyzję o rezygnacji z członkostwa w CDU, jednocześnie przyłączając się do Alternatywy dla Niemiec (AfD), angażując się w kampanię wyborczą tej partii w wyborach do Bundestagu. W 2018 roku została przewodniczącą Fundacji imienia Erazma z Rotterdamu, która powstała w 2017 roku przez AfD, a od 2018 roku działa jako fundacja powiązana z tą partią polityczną.

Kontrowersje wokół działalności Steinbach

Erika Steinbach, postać budząca wiele kontrowersji, zmaga się z zarzutami oportunizmu, wynikającymi z jej związku z niemieckimi ziomkostwami. Krytycy wskazują, że jej aktywność w tym obszarze rozpoczęła się dopiero w 1994 roku, co może sugerować, iż wykorzystuje ona sytuację takich organizacji do własnych celów politycznych. Osobnym zagadnieniem jest jej dążenie do utworzenia Centrum Przeciwko Wypędzeniom, które według przeciwników, stanowi metodę na pozyskiwanie funduszy od zamożnych niemieckich emerytów, zainteresowanych tą inicjatywą. W artykule opublikowanym w Der Spiegel 14 sierpnia 2006 roku, stwierdzono, że na 200 członków zarządu Związku Wypędzonych, ponad jedna trzecia miała na swoim koncie przeszłość nazistowską. Wśród nich byli także byli sekretarze generalni Związku oraz ważne postacie, takie jak drugi prezydent Hans Krüger, który był aktywnym działaczem Związku.

Steinbach, jak zauważają analitycy, nie podjęła kroków w celu rozliczenia się z tą ciemną historią. Jej zastrzeżenia wobec wypłat odszkodowań za działalność hitlerowskich sądów, w których zasiadał Krüger, zostały określone przez nią jako zbędne, twierdząc, że „to kosztuje, a my nie mamy pieniędzy”.

Krytyka

Od lat 70. Erika Steinbach zyskuje popularność jako gorliwa przeciwniczka uznawania granic na Odrze i Nysie przez Republikę Federalną Niemiec. Jej kariera polityczna w CDU zaczęła się właśnie wtedy. Już wtedy wykazywała rewizjonistyczne skłonności, które ujawniały się w jej działaniach w latach 90., kiedy zaczęła podważać legalność wschodnich granic Niemiec. Jednym z niewielu przedstawicieli Bundestagu, którzy głosowali przeciwko uznaniu granicy polsko-niemieckiej była właśnie ona. Steinbach, propagując ideę zwrotu „utraconych na wschodzie majątków”, ignorowała fakt, że niemieccy właściciele otrzymali rekompensaty od niemieckich władz. Jak zapewniała, nie oczekuje odszkodowań od Polski czy innych krajów, lecz od Niemiec, tłumacząc to niewystarczającymi daninami. Jej poglądy często wiązane są z Powiernictwem Pruskim, które również dąży do odzyskania mienia.

Erika Steinbach przedstawia siebie jako osobę wypędzoną, ponieważ urodziła się w Rahmel/Westpreußen. Stwierdza, że „rodzice poznali się i zakochali w Rahmel w Prusach Zachodnich”. Istotnym aspektem tej historii jest fakt, że miejsce urodzenia Steinbach wcześniej należało do Polski, która została nielegalnie okupowana przez Niemców między 1939 a 1945 rokiem. Władysław Bartoszewski skrytykował ją za nazywanie siebie „wypędzoną”, twierdząc, iż jej status wynika wyłącznie z historii, a nie z faktu przymusowego opuszczenia. Komentując kontrowersje, Steinbach powiedziała: „Nie trzeba być wielorybem, żeby walczyć o prawa wielorybów”.

W sierpniu 2007 roku, podczas „Dnia stron ojczystych”, przypisała odpowiedzialność za wypędzenia m.in. Polsce, argumentując, że taka decyzja leży w gestii krajów wypędzających. W grudniu tego samego roku Ralph Giordano, niemiecki pisarz żydowskiego pochodzenia, zarzucił Steinbach marginalizowanie zbrodni niemieckich podczas II wojny światowej. Po jego wypowiedziach, Giordano wycofał swoje dotychczasowe poparcie dla Związku Wypędzonych oraz idei Centrum Przeciwko Wypędzeniom. Steinbach wyraziła ubolewanie z powodu jego decyzji, dziękując mu za dotychczasową współpracę.

W styczniu 2008 roku, prezydent Niemiec, Horst Köhler, skrytykował Steinbach, mówiąc, że w kontekście jej działalności, to Polacy są prawdziwymi wypędzonymi, gdyż w ich domach mieszkał jego rodzice. W maju 2008 roku, studenci Uniwersytetu Poczdamskiego uniemożliwili jej wygłoszenie wykładu. Natomiast 6 września 2008 roku, podczas Tag der Heimat, zarzuciła Jugosławii popełnienie ludobójstwa.

Wystawa w Berlinie

W dniu 10 sierpnia 2006 roku Erika Steinbach otworzyła wystawę w Berlinie, zatytułowaną „Wymuszone drogi. Ucieczka i wypędzenie w Europie XX wieku”. Wystawa ta miała być wprowadzeniem do stałej ekspozycji poświęconej tej tematyce. Rząd Polski określił tę inicjatywę jako antypolską, argumentując, że sugeruje ona, iż wypędzeni Niemcy są porównywalni z ofiarami przesiedleń, takimi jak Żydzi czy Ormianie. Krytycy zauważali, że wystawa nie uwzględnia wpływu Niemców na wywołanie II wojny światowej oraz związane z tym zbrodnie. Reprezentanci organizacji polskich więźniów obozów koncentracyjnych stwierdzili, że wystawa jest mało wiarygodna i nie obiektywnie przedstawia wydarzenia historyczne. Sama wystawa natomiast wzbudziła mniejsze zaufanie wśród niektórych polskich instytucji, które poczuły się oszukane przez organizatorów.

Ponadto, kontrowersje dotyczą również finansowania wystawy, w wysokości 300 tys. euro, przez niemiecki budżet federalny, co dodatkowo wywołało emocje w Polsce.

Odznaczenia

Erika Steinbach otrzymała szereg odznaczeń za swoje osiągnięcia i zasługi w różnych dziedzinach.

• bawarski order zasługi – 2009,
• krzyż komandorski orderu węgierskiego zasługi – 2014.

---

Oceń: Erika Steinbach

---