Jerzy Treder

---

Życiorys

Jerzy Treder urodził się jako najmłodszy z dziesięciu braci, w rodzinie Władysława i Anastazji Młyńskiej. Jego ojciec pracował w kolejnictwie, co zapewne miało wpływ na jego wychowanie i późniejsze zainteresowania. W latach 1956-1961 uczęszczał do Liceum Pedagogicznego w Wejherowie. Następnie, w 1967 roku, uzyskał dyplom z zakresu filologii polskiej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku, czyli w instytucji, która obecnie nosi nazwę Uniwersytet Gdański. Tego samego roku ożenił się z Gertrudą Kosiróg, którą poznał w szkole średniej. Z tego związku na świat przyszło dwoje dzieci: Mariusz oraz Justyna.

Treder zaczynał swoją karierę zawodową w WSP, a od 1970 roku związany był z nowo powstałym Uniwersytetem Gdańskim. Tuż po zdobyciu doktoratu w 1973 roku, na podstawie dysertacji „Toponimia powiatu puckiego”, napisanej pod kierunkiem Huberta Górnowicza, rozpoczął intensywną działalność naukową. Habilitację uzyskał w 1987 roku, bazując na pracy „Ze studiów nad frazeologią kaszubską (na tle porównawczym)”, a tytuł profesora otrzymał w roku 1994.

W swojej pracy akademickiej Jerzy Treder koncentrował się na dziedzinach takich jak dialektologia, onomastyka oraz frazeologia. Zredagował Słownik polsko-kaszubski autorstwa Aleksandra Labudy (1982 – wspólnie z Edwardem Brezą) oraz Słownik polsko-kaszubski Jana Trepczyka, który ukazał się w 1994 roku. W 2003 roku opracował i ponownie wydał Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego Stefana Ramułta.

Będąc osobą aktywną w sferze akademickiej, pełnił funkcję kierownika Zakładu Historii Języka Polskiego, Dialektologii i Onomastyki. Był również wicedyrektorem Instytutu Filologii Polskiej na Uniwersytecie Gdańskim. W ciągu swojej kariery zaangażował się w działalność różnych instytucji. Od 1973 roku był członkiem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, a także członkiem założycielem Instytutu Kaszubskiego, utworzonego w 1996 roku. Należał do Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego (od 1962), Polskiego Towarzystwa Językoznawczego (od 1971), Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (od 1978), a także Komisji Frazeologicznej Komitetu Językoznawstwa PAN (od 1979) i Komisji Słowiańskiej Frazeologii przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów (od 1992).

W uznaniu swoich osiągnięć, w 1983 roku otrzymał Medal Stolema, a w 1994 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1997 roku uhonorowano go Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Dorobek naukowy prof. Jerzego Tredera obejmuje 370 publikacji, w tym 18 książek.

Publikacje

Jerzy Treder, wybitny badacz kultury kaszubskiej, ma na swoim koncie imponującą listę publikacji. Oto niektóre z nich:

• 70 lat „Poradnika Językowego”, Zawartość pisma w latach 1901–1970 (1972),
• Zasady pisowni kaszubskiej (1976) – współautorstwo z Edwardem Brezą,
• Toponimia byłego powiatu puckiego (1977),
• Gramatyka kaszubska. Zarys popularny (1981),
• Ze studiów nad frazeologią kaszubską (na tle porównawczym) (1986),
• Frazeologia kaszubska a wierzenia i zwyczaje (na tle porównawczym) (1989),
• Toponimia powiatu wejherowskiego (1997),
• Kaszubi – wierzenia i twórczość. Ze słownika Sychty (2000),
• Historia kaszubszczyzny literackiej. Studia (2005),
• Nazwy ptaków we frazeologii i inne studia z frazeologii i paremiologii polskiej (2005),
• Ceynowy i Mosbacha Wiadomość o Kaszubach z połowy XIX w. (2006),
• Spòdlowô wiédzô ò kaszëbiznie (2009).

Każda z powyższych pozycji wnosi cenny wkład w badania nad kaszubszczyzną, swoją unikalną tematyką oraz głęboką analizą kulturowych, językowych i łatwo dostępnych kontekstów.

---

Oceń: Jerzy Treder

---